Ρεαλισμός

ΡΕΑΛΙΣΜΟΣ
Εμφανίστηκε στα μισά του 19^ου αιώνα, αρχικά στη Γαλλία με το Φλωμπέρ, συγγραφέα του περίφημου μυθιστορήματος, Μαντάμ Μποβαρί.
Στην Ελλάδα πρόδρομοι της ρεαλιστικής πεζογραφίας είναι :
ο Καλλιγάς με το μυθιστόρημα Θάνος Βλέκας
και
ο Ροίδης με την Πάπισσα Ιωάννα.
Από την άλλη, ο Δημήτριος Βικέλας με το έργο του Λουκής Λάρας άνοιξε διάπλατα το δρόμο της ηθογραφίας και του ρεαλισμού για τους Έλληνες πεζογράφους.

Βασικός του στόχος είναι η πιστή απόδοση της πραγματικότητας χωρίς διάθεση εντυπωσιασμού.Καλλιεργεί το μυθιστόρημα. Προβάλλει τις εμπειρίες της καθημερινής ζωής και αφήνει την πραγματικότητα να μιλήσει από μόνη της. Οι ήρωες των ρεαλιστικών μυθιστορημάτων διαθέτουν αληθοφάνεια και είναι εκπρόσωποι της κοινωνίας στην οποία ανήκουν.

ΝΑΤΟΥΡΑΛΙΣΜΟΣ

Ακραία μορφή ρεαλισμού

Φωτογραφική απεικόνιση της πραγματικότητας.

Κοινό στοιχείο ακόμη με το ρεαλισμό είναι η κριτική έναντι της κοινωνίας, όμως στο νατουραλισμό είναι πρώτος στόχος και αυτή η κριτική είναι σκληρή. Παρουσιάζεται η άσχημη πλευρά της ζωής χωρίς συγκάλυψη, ωραιοποίηση, συναισθηματισμούς και σχόλια. Ήρωες είναι οι απόκληροι και τα θύματα της βιομηχανοποιημένης κοινωνίας.
Με αυτόν τον τρόπο οι νατουραλιστές φιλοδοξούν να προκαλέσουν τη διαμαρτυρία και την εξέγερση του κοινού.
Ο Γάλλος πεζογράφος Εμίλ Ζολά υπήρξε ο εισηγητής του νατουραλισμού. Όπως λέει ο ίδιος, κάθε μυθιστόρημα είναι μια « φέτα ζωής».

ΗΘΟΓΡΑΦΙΑ:
ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΚΑΘΑΡΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟ
Πιστή παρουσίαση της ζωής αλλά στην ελληνική ύπαιθρο και στο ελληνικό χωριό, με τα ήθη και τα έθιμα καθώς και τις τοπικές παραδόσεις του απλού ελληνικού λαού. Οι ήρωες είναι οι απλοί άνθρωποι της υπαίθρου. Καλλιεργούν αποκλειστικά το διήγημα και αρέσκονται στην εθιμογραφία και τη λαογραφία.

Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης αναδείχθηκε σε έναν από τους σημαντικότερους ηθογράφους της νεοελληνικής κοινωνίας της εποχής του.

(Γαλλία)

Ντουράντυ, Σανφλερύ, Κουρμπέ.
Μπαλζάκ : « Ανθρώπινη κωμωδία», « Μπάρμπα Γκοριό».
Φλωμπέρ : « Μαντάμ Μποβαρύ».

(Αγγλία)

Τζέην Ώστιν : « Λογική & ευαισθησία», « Υπερηφάνεια & προκατάληψη», « …Πάρκ & Έμμα» : μυθιστορήματα ηθών.
Έμιλυ Μπροντέ : « Ανεμοδαρμένα ύψη».
Σαρλότ Μπροντέ : « Τζέην Έυρ».
Τσάρλς Ντίκενς : « Όλιβερ Τουίστ», « Δαβίδ Κόπερφιλντ», « Δύσκολα χρόνια».

(Γερμανία)

Στορμ : « Ο καβαλάρης με το άσπρο άλογο».
Φοντάνε : « Η μοιχαλίδα», « Έφη Μπριστ».

(Ισπανία)

Γκαλντός : « Επεισόδια του έθνους», « Ντόνια περφέκτα».
Μπαθάν, Ουρένια, Ιμπάνιεθ.

(Ιταλικός βερισμός)

Λουίτζι Καπουάνα : « Τζατσίντα», « Ο μαρκήσιος του Ροκαβερντίνα».
Βέργκα : « Αμαρτωλή», « Το σπίτι με τη μουσμουλιά».

(Ρωσία)

Γκόγκολ : « Νεκρές ψυχές» = μυθιστόρημα, « Ο επιθεωρητής» = θεατρικό, « Το παλτό» = διήγημα.
Ντοστογιέφσκι : « Οι φτωχοί», « Έγκλημα & τιμωρία», « Ο παίκτης», « Ο ηλίθιος», « Δαιμονισμένοι», « Αδελφοί Καραμαζώφ».
Τολστόι : « Πόλεμος & ειρήνη», « Άννα Καρένινα».

Νατουραλισμός

Εμίλ Ζολά : « Το ανθρώπινο κτήνος», « Οι Ρουγκόν – Μακάρ».
Μωπασσάν, Μεντάν = συστηματική καλλιέργεια της διηγηματογραφίας. Χολτς.

ΘΕΑΤΡΟ 19^ος ΑΙΩΝΑΣ: ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΟ & ΝΑΤΟΥΡΑΛΙΣΤΙΚΟ ΔΡΑΜΑ

Αλέξανδρος Δουμάς : « Η κυρία με τας καμελίας».
Ζολά.
Μπεκ : « Η παριζιάνα», « Κοράκια».
Μπέρναρντ Σω : « Το επάγγελμα της κυρίας Γουόρεν».
Τουργκένιεφ : « Ένας μήνας στην εξοχή».
Μαξίμ Γκόρκι : « Στο βυθό».

ΙΨΕΝ:

Προκλητικά θέματα για τα ήθη & την κοινωνία της εποχής (ελεύθερη βούληση, γυναικεία χειραφέτηση, διάψευση των προσδοκιών, χρεοκοπία των αξιών ενός ολόκληρου κόσμου).
«Κουκλόσπιτο»: αντισυμβατικό τέλος : η ηρωίδα θα εγκαταλείψει τη συζυγική εστία προκειμένου να βρει το δρόμο της.
«Βρυκόλακες»: οδυνηρά πλήγματα στην καθωσπρέπει εικόνα μιας μεγαλοαστικής οικογένειας & μια αφόρητη υποθήκη για τη συνέχεια…
Ιστορίες που συγκλονίζουν & χαρακτήρες ικανοί να μαγνητίσουν στο χαρτί & στη σκηνή.

ΣΤΡΙΝΤΜΠΕΡΓΚ:

Αποκαθηλώνει τα τελευταία ψήγματα ηθικής προσήλωσης που μπορεί κάποιος να διαβάσει στα προηγούμενα έργα.
«Πατέρας» : τα πατριαρχικά πρότυπα υποσκελίζονται & η χειραφετημένη γυναίκα από θύμα γίνεται θύτης.
«Δεσποινίδα Τζούλια» : η ερωτική σχέση ως σχέση εξουσίας, η πτώση της αριστοκρατίας & η άνοδος των κατώτερων κοινωνικά στρωμάτων.
Ενότητα χώρου & χρόνου, μικρή έκταση του δράματος, σφιχτή πλοκή & αληθοφανής δράση.
Ψυχολογικές εξελίξεις, αιτίες που κρύβονται πίσω από το δράμα. «Οι ανήσυχες ψυχές θέλουν να διεισδύσουν στο μηχανισμό, να καταλάβουν τα νήματα που κινούν τα πρόσωπα, να εξετάσουν το διπλό πάτο του κουτιού, να αγγίξουν το μαγικό δαχτυλίδι, να υπνωτιστούν & να δουν με ποιο τρόπο είναι ανακατεμένη η τράπουλα…».

ΤΣΕΧΩΦ:

Ανάλαφρο χιούμορ συγχωνεύεται με τραγικό στοιχείο.
Πρόσωπα από το επαρχιακό & μικροαστικό φάσμα της ρωσικής κοινωνίας. Ο Τσέχωφ ζωγραφίζει με στοργή την άχρωμη καθημερινή τους ύπαρξη & τη θλιβερή τους πλήξη …
Τα συνταρακτικά γεγονότα & οι συγκινησιακές εξάρσεις απουσιάζουν. Μέσα από τις χαμηλόφωνες κουβέντες των απλών προσώπων εκφράζονται εσωτερικές συγκρούσεις & αναδύονται απρόβλεπτες όψεις της ζωής.
Συμβολικά στοιχεία υποβάλλουν μια ποιητική ατμόσφαιρα…
Σκόρπιες, πρόωρες ενδείξεις/ σήματα που η σημασία τους θα φανεί αργότερα. « Αν ο διηγηματογράφος μιλάει για ένα καρφί στον τοίχο, είναι βέβαιο ότι στο τέλος ο ήρωας θα κρεμαστεί από το καρφί αυτό».
«Θείος Βάνας», «Γλάρος», «Τρεις αδελφές», «Βυσσινόκηπος»: Η σύγκρουση στο δράμα τεμαχίζεται στον κάθε χαρακτήρα & αποδεικνύεται υποδόρια και εκφυλιστική. Το ξέσπασμα του ήρωα είναι αυτό που θα σηματοδοτήσει την επιστροφή στη συνήθεια & μαζί στη φθορά…